Danh ca Thái Thanh ở Mỹ hôm 17/3, thọ 86 tuổi. Trong , bà để lại nhiều lừng danh với các tác phẩm của nhạc sĩ Phạm Duy như Cỏ hồng, Ngày xưa Hoàng Thị, Kỷ niệm ... Trong số đó, Thái Thanh từng tâm tư bà yêu thích nhất bài Dòng sông xanh. Trong CD Dòng thời kì - Thái Thanh và ba đời , danh ca kể thập niên 1990, Dòng sông xanh là ca khúc bà được khán giả yêu cầu trình diễn nhiều nhất.
Bài hát ra đời năm 1948, khi Thái Thanh mới 14 tuổi. Lúc ấy, nhạc sĩ Phạm Duy đang đeo đuổi chị gái bà - ca sĩ Thái Hằng. Để ghi điểm với cô chị, ông viết lời Việt cho một bản Waltz rất nổi tiếng lúc bấy giờ - Le Beau Danube Bleu (Dòng sông Danube xanh) của nhạc sĩ Áo Johann Strauss II - cho cô em hát.
Thái Thanh từng kể lần đầu tiên bà hát nhạc phẩm ở một vùng quê ở quân khu 4 những ngày sơ tán trong kháng chiến. Lúc đó, bà vẫn run khi lên sàn diễn biểu diễn trước đông người. Giọng hát của cố danh ca mềm mại, có độ vang, khiến người nghe cảm nhận không gian trữ tình yên ả với mây trời, nước biếc.
Ca khúc "Dòng sông xanh" do Thái Thanh tả. Nguồn: CD "Thái Thanh và ba đời".
"Một dòng xanh xanh
Một dòng tràn minh mông
Một dòng nồng ý biếc
Một dòng sầu mấy kiếp
Một dòng trời xao xuyến
Một dòng tình thương mến
Một dòng còn lưu luyến
Một dòng nhớ quay về
Miền đời lúc mơ huyền"
Hát điệu Waltz đậm chất phương Tây, Thái Thanh mô tả sự lộng lẫy, hào sảng trong những nốt ngân nga ở điệp khúc. Tuy nhiên, bà vẫn chinh phục khán giả trong nước qua âm sắc giọng phảng phất ảnh hưởng từ nhiều loại hình âm nhạc truyền thống như quan họ, chèo, ca trù, đặc biệt trong phân đoạn mang xúc cảm hồi tưởng.
"Ngày ấy, có tiếng ai khoan hò thuyền về
Ngày ấy, có dáng em soi dòng chiều hè
Ngày ấy, có tiếng ta hát gọi tình về
Nước sông liên hồi trôi đi.
Ngày ấy, lúc đến bên em một lời thề
Ngày ấy, lúc nói với em một chuyện gì
Ngày ấy, lúc vui cuộc sống nhịp chứa chan
Nước sông triền miên trôi đi"
|
|
ca sĩ Thái Thanh thập niên 1980. Ảnh: Flickr. |
Ở phần cuối bài hát, Thái Thanh ngân dài những tiếng "hà há" thướt tha, trầm bổng theo từng nhịp nhạc. Chất giọng nữ cao trữ tình của bà uốn lượn trên nền nhạc điệu, phiêu theo từng nốt, khiến người nghe cảm nhận được sự hòa quyện sâu sắc giữa tiếng hát và giai điệu. Cách ngân nga của bà gợi nhớ phong cách opera nhưng mềm mại, trìu mến hơn. Khi nhắm mắt lại, người nghe có thể tưởng tượng quang cảnh chiếc thuyền lướt trên dòng sông yên ả, bềnh bồng theo từng con sóng.
Dòng sông xanh đề đạt đầy đủ cung bậc xúc cảm trong giọng hát Thái Thanh, trầm lắng ở phần đầu và vui vẻ ở phần sau. Qua từng nhịp nhạc, tiếng ca của bà mô tả sự hoan hỉ, hạnh phúc, khiến người nghe cảm thấy thêm yêu đời, yêu cuộc sống. Đó là lý do nhà nghiên cứu âm nhạc Georges Etienne Gauthier từng nói về giọng hát của bà: "Hãy nghe nàng vào lúc cao hứng nhất, khi giọng hát của nàng vụt nở như một nụ cười hiền dịu hướng về cõi đời này, hãy chăm chú lắng tai... Giọng hát Thái Thanh lúc đó qua từng nhịp thơ và từng nhịp nhạc, như chỉ muốn nói với ta có một lời. Lời nói tình ái".
Nhờ Dòng sông xanh , nhạc sĩ Phạm Duy thêm yêu giọng hát Thái Thanh. Ông từng nhận xét: "Thái Thanh chỉ cần cất giọng là người ta đã mê bất kể bài nào". Ông sáng tác nhiều ca khúc hạp với Thái Thanh để tôn lên vẻ đẹp giọng hát bà. Sau này, Nghệ sĩ quần chúng Lê Dung, ca sĩ Ngọc Hạ, Ánh Tuyết từng hát lại ca khúc. Trong số đó, bản Dòng sông xanh do Ánh Tuyết bộc lộ khá phổ thông, được đánh giá gần giống với bản của cố danh ca về màu sắc giọng hát. Tuy nhiên, người nghe vẫn nhắc đến phiên bản của Thái Thanh nhiều nhất. Bà đã trình bày trọn ý thức của âm nhạc phương Tây cổ điển, được nhập cảng và yêu thích ở Việt Nam những năm 1990.
Dàn nhạc giao hưởng Wiener Philharmoniker của Áo biểu diễn bản "Le Beau Danube Bleu". Video: Youtube.
Bản nhạc gốc của ca khúc được biểu diễn lần đầu năm 1867, mang âm hưởng Waltz đặc trưng của châu Âu, với nhịp 3/4 nhẹ nhõm cùng nhiều nốt luyến láy tình tứ. Trang The Local của Áo cho rằng ca khúc ra đời sau trận bại chiến của Áo trước quân đội Phổ ở Koniggratz, năm 1866, nhằm động viên tinh thần người dân Áo. Bản nhạc có lời tiếng Đức nói về vẻ đẹp thái bình của nước Áo qua khung cảnh yên ả của dòng sông Danube. Tuy nhiên, phiên bản không lời lừng danh hơn.
"Danube xanh, một màu xanh rất đẹp
Chảy qua thung lũng và đồng cỏ
Vienna của chúng tôi chào đón bạn..."
The Local nói Le Beau Danube Bleu gợi lên không khí tao nhã của tỉnh thành Vienna thế kỷ 19, bài hát giống như quốc ca không chính thức của nước này. Khi chuyển ngữ tiếng Việt, Phạm Duy có nhắc đến "mối tình bên bờ thành Vienna". Tuy nhiên, khi miêu tả khung cảnh dòng sông, ông khiến khán giả cảm thấy gần gũi, như thể đó là một dòng sông ở Việt Nam.
Hà Thu
0 nhận xét:
Đăng nhận xét